Ég ætla
í þessu erindi að taka fyrir nokkur atriði sem hafa
ber í huga við ályktanir út frá mælingum.
Mikilvægt er að einangra áhugaverða þætti
og og áhugaverð sambönd og að reyna síðan
að leiðrétta fyrir truflandi þáttum.
Starf nútíma tölfræðings gengur út
á líkanasmíðar þar sem leitast er við
að skýra fyrirbæri í náttúrinni og
tengja saman mæliferli og raunferli. Í líkanasmíðinni
þarf að huga að formi líkans, hvaða breytur koma
við sögu, hvernig eðlilegt er að mælingar dreifist
o.s.frv. Nauðsynlegt er að átta sig á
hverjar forsendur líkans eru og hversu viðkvæmar niðurstöður
eru fyrir frávikum frá þeim forsendum. Sé
brestur í forsendu leiðir það oft til bjagaðrar
ályktunar. Oft er hins vegar hægt að átta
sig á hvers konar bjögun verður um að ræða
og stundum er hægt að leiðrétta slíkt.
Ég hef byggt þennan
fyrirlestur upp sem nokkur dæmi sem ég ætla að rekja.